Çanakkale Destanı, 1915-1916 yılları arasında Çanakkale Boğazı'nı geçerek İstanbul'u ele geçirmek isteyen İtilaf Devletleri ile Osmanlı ordusu arasında yapılan bir bağımsızlık savaşıdır.

1. Dünya Savaşı sırasında İtilaf Devletleri, Almanya'nın yanında yer alan Osmanlı İmparatorluğu'nu etkisiz hale getirmek ve Rusya'nın boğazlardan rahatça geçebilmesini sağlamak amacıyla İstanbul ve Çanakkale boğazlarını ele geçirme planları yapmışlardır. Bu amaçla donanmalarını Çanakkale'ye sürmüşler, ancak hiç hesap etmedikleri bir bozguna uğrayarak ağır bir yenilgi almışlardır.

1. Dünya Savaşı'nın başlamasının ardından Almanya ve Osmanlı İmparatorluğu arasında ittifak anlaşması imzalanmış, Alman donanmasına ait iki gemiye Osmanlı bayrağı çekilerek Rus limanları bombalanmıştır. Bunun üzerine Rusya, İtilaf Devletleri ile hareket ederek Osmanlı'ya karşı savaş ilan etmiştir. Osmanlı İmparatorluğu, Almanya tarafından savaşa itilmiştir.

İtilaf Devletleri, boğazlardan geçerek Rusya'ya askeri destek sağlamak amacıyla bir plan yaparak, 1915 yılının ilk günlerinde Çanakkale'ye ulaşmışlardır. Ancak beklemedikleri bir biçimde saldırıya uğramışlardır. "Hasta adam" olarak nitelendirilen Osmanlı İmparatorluğu, üstlerine bomba yağdırarak karşılık vermiştir. Osmanlı ordusu, güçlü bir savunma yaparak İtilaf Devletleri'ni durdurmuş ve büyük bir zafer elde etmiştir.

İtilaf Devletleri, donanmalarının büyük bölümünü kaybettikten sonra bu sefer karadan saldırmayı denemişlerdir. Birçok cephede daha karaya ayak bile basamadan büyük kayıplar vermişlerdir. İki taraf için en büyük kayıp, Mayıs 1915'te yapılan Anzak çıkarması sırasında gerçekleşmiştir. Hem Gelibolu Yarımadası hem de Çanakkale, etkin bir savunma yaparak kendilerinden misli misli fazla orduları darmadağın etmişlerdir.

Çanakkale Savaşı, Türk tarihinin en önemli ve anlamlı zaferlerinden biridir. Modern silahlarla donatılmış bir ordunun karşısında, ateş almaz tüfeklerle, patlamaz toplarla, yalın ayak, aç bir mide ile kazanılmış bir zaferdir. Mustafa Kemal Atatürk gibi büyük bir liderin tarih sahnesine çıktığı, Seyit Onbaşı'nın 230 okka mermiyi taşıyarak düşman gemisini batırdığı, Türk milletinin kahramanlığının bir vesikası olan bir savaştır.

Bu savaşta verilen şehit sayısı kesin olarak bilinmemekle birlikte, tahminlere göre 500.000'in üzerindedir. Mustafa Kemal Atatürk'ün dediği gibi savaşa ölmeye gelen bir millet ve tamamen çıkar amaçlı işgale gelen bir ordu karşı karşıya gelmiştir. Bu olay, Türk milletinin üstün bir millet olduğunu dünyaya göstermiştir. Çanakkale'de hezimete uğrayan İtilaf Devletleri için ise askeri bir utanç, beceriksizlik ve felaket sembolü olmuştur.

Günümüzde Çanakkale, tüm insanlar tarafından ziyaret edilen, orada yaşanan dramı ve kahramanlık ruhunu hissetmek için o havası içine çekilen bir yerdir. Her santiminde bir şehit yatan, her zerresi şehit kanıyla sulanmış, şanlı bir yerdir Çanakkale. Ziyaretçiler, orada yaşananları ve kahramanlıkları öğrenmektedir.

19 Haziran: Ordu emri ile ekmek istihkakı 500 grama indirilmiştir.

Bu savaştan Türk insanından sonra en çok zayiatı Avustralyalı ve Yeni Zelandalı askerler vermiştir. Yaklaşık 25.000 askerini Çanakkale'ye bırakıp gitmişlerdir. Ancak Atatürk, 1934 yılında yayımladığı mesajda; "Ey kahraman askerler, rahat uyuyunuz. Burada dost toprağındasınız." diyerek iki ülke arasındaki dostluk ortamını sağlamış ve her yıl gelip askerlerini anmalarını sağlamıştır. Hala her sene Anzakların torunları gelirler ve atalarını mezarları başında anarlar.