Çanakkale Savaşı Kara Harekatı
20 Temmuz 2024

Çanakkale Savaşı Kara Harekatı


Çanakkale Savaşı Kara Harekatı, insanlık tarihinin belki de bir daha göremeyeceği şiddetteki savaşlara sahne olmuştur. Çanakkale Boğazı'nın donanma gücüyle geçilemeyeceğini anlayan İtilaf Devletleri, deniz ve kara araçları ile yapılacak bir çıkarma harekatına karar verdiler. Müttefik kuvvetlerin İskenderiye, Limni ve Kahire’de toplanması, önemli bir saldırının gerçekleşeceğinin habercisiydi. Fransız ve İngiliz gazetelerinde yazılan propaganda yüklü haberler, doğu cephesinde yeni bir zafer müjdelerken aynı zamanda da 18 Mart felaketini ört bas etmeye çalışıyordu.

İtilaf Devletlerinin Planı

Yapılan plan şöyle idi: İngilizlerin 29'uncu Tümeni Seddülbahir'e çıkarma yapacak, onu sırayla 1'inci Fransız Tümeni ve 2'inci İngiliz Deniz Tümeni takip edecekti. Böylece Alçıtepe'yi ele geçireceklerdi. Anzak birlikleri ise Arıburnu'na çıkarılacak ve bu iki kuvvet Kilitbahir Platosu'nda bir araya gelecekti. Kumkale-Beşige sahillerine gösteri çıkarma yapma görevi ise 1'inci Fransız Tugayı'na verilmişti.

Kumkale Muharebeleri (25-27 Nisan 1915)

Gelibolu Yarımadası'na çıkarma yapacak olan birliklerin harekatına yardım edebilmek için Çanakkale Boğazı'nın Anadolu yakasındaki Türk kuvvetlerinin meşgul edilerek bu birliklerin Gelibolu'ya kuvvet kaydırılmasını engellemek amacıyla Kumkale'ye aldatma niteliğinde çıkarma yapılmıştır. Fransız birlikleri 25 Nisan 1915'te Kumkale bölgesinde kıyı başını ele geçirmiş fakat bölgede bulunan Türk birliklerinin savunması karşısında ilerleyememiş ve 26-27 Nisan gecesi çekilmişlerdir.

Seddülbahir Muharebeleri (25 Nisan 1915 - 9 Ocak 1916)

İtilaf Kuvvetleri, taktik açısından bir kilit nokta oluşturan Gelibolu Yarımadası'nın güneyinde bulunan Alçıtepe'yi ele geçirmek amacıyla çıkarma yeri olarak Seddülbahir bölgesinde beş ayrı sahil kesimini çıkarma noktaları olarak belirlemiştir. Ertuğrul ve Tekke Koyları çıkarma harekatının ağırlık merkezi olarak seçilmiştir. Tekke ve Ertuğrul Koyları'nın sağ ve sol yanında bulunan bölgelerde yer alan Morto, Pınariçi ve İkiz Koylarına çıkarılacak olan kuvvetler ise esas taarruzu yapacak kuvvetin yan emniyetlerini sağlayacaklardır.

Seddülbahir'i savunan 26. Alayın 3. Taburu, 25 Nisan 1915 günü kendisinden neredeyse dokuz kat daha fazla sayısal üstünlüğe sahip İngiliz-Fransız kuvvetlerini durdurmayı başarmış ve onları ilk hedeflerinden yani Alçıtepe'ye ulaşmalarından alıkoymuştur.

Seddülbahir bölgesindeki çarpışmalar kanlı ve karşılıklı olarak 13 Temmuz 1915 tarihine kadar sürmüştür. Geçen sürede Birinci, İkinci ve Üçüncü Kirte; Birinci ve İkinci Kerevizdere ve Zığındere Muharebeleri sonrasında bölgedeki çarpışmalar mevzi muharebesi haline dönüşmüştür. Bütün şiddetiyle devam eden muharebelerde İngilizler yarımadanın güneyinde sadece 5,5 km'lik bir cephe hattını işgal edebilmişlerdir; derinlikte ise İlyasbaba Burnu'ndan ön cephe hattına kadar yaklaşık olarak 6 km ilerleyebilmişlerdir. 24 saat içinde ele geçirmeyi planladıkları Alçıtepe'ye 25 Nisan 1915 sabahı itibariyle 8,5 ay süren kanlı muharebelere rağmen hiçbir zaman ulaşamamışlardır.

Arıburnu Muharebeleri (25 Nisan 1915 - 6 Ağustos 1915)

25 Nisan 1915'te gün ağarmadan Avustralya ve Yeni Zelandalılardan oluşan Anzak birlikleri, Büyük ve Küçük Arıburnu bölgelerinde çıkarma harekatına başlamıştır. Anzak birliklerini karşılayan 27. Alay'ın 2'nci Taburunun 82'nci bölüğünden bir takımdır. Bir avuç Türk askerinden oluşan bu takım, Anzak kuvvetlerinin düzenini bozmuş ve planlanan hedeflerine ulaşmalarını geciktirmiştir. Ancak, 27. Alay'ın sağ tarafında bulunan ve Conkbayırı-Kocaçimen Tepesi'nin oluşturduğu hakim arazi tehlikeli bir biçimde boş kalmıştır. Böyle bir kritik anda 19'ncu Tümen Komutanı Yarbay Mustafa Kemal, tehlikeyi sezerek Arıburnu bölgesine müdahale kararı almış ve Anzak birliklerini geri püskürtmüştür.

19 Mayıs 1915'te icra edilen ve sonuçsuz kalan Türk taarruzu sonrasında Arıburnu bölgesindeki muharebeler 6 Ağustos 1915'e kadar mevzi muharebesi olarak devam etmiştir.

Anafartalar Çıkarması, Anafartalar ve Conkbayırı Muharebeleri (6 Ağustos - 20 Aralık 1915)

3,5 ay boyunca hedeflenen planlara ulaşamayan İtilaf kuvvetleri, taze kuvvetlerce Anafartalar sahillerine yeni bir çıkarma harekatı planlamışlardır. Amaçları ise bölgenin en hakim kesimi olan Conkbayırı-Kocaçimen Tepesi silsilesini ele geçirerek Arıburnu bölgesindeki Türk kuvvetlerini kuzeyden kuşatmak ve sonrasında Anafartalar sahillerine çıkarılan kuvveti ile yeni Türk kuvvetlerinin geri bölgesine sarkmaktır. Böylece Çanakkale Boğazı'na kadar ilerleyerek Türk ordusunun Gelibolu Yarımadası üzerindeki direnişi kırılacaktı.

6 Ağustos 1915'te İngiliz 9'ncu Kolordusu ilk olarak Bursa Jandarma Taburunun direnişiyle karşılaşmıştır. Kısa sürede İngilizlerin 27.000 kişilik kuvvetine karşılık bölgede bulunan iki jandarma, toplam dört Türk taburu ile karşılaşmışlardır. 7 Ağustos akşamına kadar sahilden içeriye ancak 800 metre ilerleyebilmişlerdir. Durumun ciddiyeti üzerine Bolayır berzahında bulunan 7'nci ve 12'nci Tümenler de bölgeye sevk edilmiş böylece Anafartalar Grubu Komutanlığı kurulmuştur. Albay Mustafa Kemal Anafartalar Grubu Komutanlığı'na atanmıştır.

9 Ağustos sabahı Türk taarruzu başlamıştır. Aynı gün İngilizler de taarruza karar vermişlerse de Türk tarafı kendilerinden önce davranmıştır. Birinci Anafartalar Muharebesi adıyla anılan bu muharebe iki gün sürmüş ve İngilizlerin ilerleme planları başarısız olmuştur.

İngilizler daha sonra 15 Ağustos'ta Anafartalar Grubu kuvvetlerini sağ yanlarından çevirmek ve Karakol Dağı silsilesi doğusundan ilerleyerek Anafartalar Ovası'na hakim yükseltileri ele geçirerek Türk kuvvetlerinin gerisine sarkmak istemişlerdir. Böylece İngilizler Kireçtepe üzerinden taarruza geçmişler fakat Kireçtepe'ye yönelttikleri taarruzdan da bir sonuç alamamışlardır.

21 Ağustos 1915'te tekrar taarruza başlayan İngilizlerin hedefi İsmailoğlu Tepeleri ve Yusufçuk Tepe hattı olsa da asıl ilerlemeleri adı geçen tepeler hattının güneyinde gerçekleşmiştir. Bu kesimde Türk cephe hattını geri itmeyi başaran İngilizlerin ilerleyişi, Anafartalar Grubu Komutanı Mustafa Kemal'in 11'nci Süvari Alayı'nı taarruza sevk etmesiyle durdurulmuştur. 22 Ağustos sabahı ilerlemeyi sürdürmek isteyen İngilizler, İkinci Anafartalar Muharebesi olarak anılan bu muharebede ağır zararlar görmüşler ve mevzilerine geri çekilmek zorunda kalmışlardır.

Son olarak 27 Ağustos 1915'te Bombatepe'ye taarruz eden İngilizler tekrar hedeflerine ulaşamamışlar ve bölgedeki çarpışmalar, İngilizlerin Anafartalar ve Arıburnu bölgelerini tahliye ettiği 20 Aralık 1915'e kadar mevzi muharebeleri şeklinde devam etmiştir.

İtilaf Kuvvetlerinin Gelibolu'yu Tahliye Etmeleri (8 Aralık 1915 - 9 Ocak 1916)

Artık ne kuvvet göndermeye ne de Çanakkale ile uğraşmaya takati kalmayan İtilaf Devletleri, kuvvetlerini gizlilik ve sessizliğe dikkat ederek başarıyla geri çekmiştir. Modern ve güçlü silahlarla donanmış olarak Boğaz'a saldıran İtilaf Devletleri, manevi gücünü dikkate almadan küçümsedikleri Türk ordusunu hem denizde hem de karada beklemedikleri bir şekilde yenilgi alarak geri çekilmek zorunda kalmışlardır.

Sizden Gelen Sorular / Yorumlar

İlk soruyu siz sormak istermisiniz?

Soru Sor / Yorum Yap

şifre

Çok Okunanlar

Anafartalar Cephesi

Anafartalar Cephesi

Çanakkale Savaşı Öncesi

Çanakkale Savaşı Öncesi

Popüler İçerikler

Cepheler

Cepheler

Editörün Seçtiği

Seddülbahir Cephesi

Seddülbahir Cephesi

Haber Bülteni

Popüler İçerik

Gelibolu Savaşının Sonuçları

Gelibolu Savaşının Sonuçları

Arıburnu Cephesi

Arıburnu Cephesi

Conkbayırı Konumu ve Özellikleri

Conkbayırı Konumu ve Özellikleri

Çanakkale Savaşının Önemi

Çanakkale Savaşının Önemi

Çanakkale Savaşı Kimlerle Yapıldı

Çanakkale Savaşı Kimlerle Yapıldı